Mariñeiros da Marola,
de Illas Cies e do Orzán,
remendade ben as velas,
dáille sebo ás cordas xa;
reparade as vellas redes,
os coitelos afiái
i aprestaivos, mariñeiros,
pola patria a mariñar.
Dende o Norte americano
chega a España occidental,
de ignominias e de aldraxes
unha negra tempestad,
e nas olas que levanta
i en Galicia van parar,
¡cuspos flotan de desprecio
para vós e vosa nai!
Mariñeiros da Marola,
de Illas Cies e do Orzán,
non seredes mariñeiros
si temedes hoxe ó mar;
unha forca en cada verga,
na cintura un bon puñal,
no temón un brazo forte
i a bogar, bogar, bogar ...
Mariñeiros da Marola,
de Illas Cies e do Orzán,
grande pesca vos agarda
si sabedes ben pescar;
unha lencha de centollas
vinte cinco pesos val,
un cargamento de yankees
valvos ... ¡a inmortalidá!
Dis que por boca do EspÃtiru Santo,
que debe ter unha boca ben negra,
púxome o crego na misa do pobo
(¡nai que me deu!...) como naide se vexa.
Algo ha de haber de verdade no conto,
que hoxe, ó pasar onda mÃn a súa manceba,
fÃxome a figa e rosmou polo baixo
mentres torcÃa pra on lado a cabeza:
"¡Que inda te mirres cal coiro no lume!
¡Que inda reventes como unha boleca!
¡Vólvase sénica o pan na túa boca!
¡Tóllate Dios, condanado poeta!
"¡Maldizoado na carne e nos ósos!
¡Maldizoado nos pes e na testa!
¡Entre as virillas de entrambas illargas!
¡Entre as xunturas das sete costelas!
"¡Gafo te vexas de males estranos!
¡Por onde vaias acougo non teñas!
¡Vivo, non des con camiño seguro!
¡Morto, non topes descanso na terra!"
.......................................................
Bótalle ó pote unha léngoa de porco,
miña muller, xa que andamos en léngoas;
bótalle ó pote unha léngoa de porco:
para engordar non che hai cousa como ela.
Na chegada a Ourense da primeira locomotora
I
Vela ahà ven, vela ahà ven avanzando
cómaros e corgas, e vales, e cerros.
¡Vinde vela, mociños e mozas!
¡SaludaÃna, rapaces e vellos!
Por onde ela pasa
fecunda os terreos,
espertánse os homes,
frolecen os eidos.
Vela ahà ven, vela ahà ven tan houpada,
tan milagrosiña, con paso tan meigo,
que parece unha Nosa-Señora
unha Nosa-Señora de ferro.
Tras dela non veñen
abades nin cregos;
mais ven a fartura
¡i a luz i o progreso!
II
Catedral, demagogo de pedra,
dun pobo fanático erguida no medio,
repinica esas chocas campanas
en sinal de alegrÃa e contento.
¡Asocia esas voces
ó son dos pandeiros,
ás santas surrisas
de terras e ceos!
E tÃ, rÃo dos grandes destinos,
que os himnos ensaias dos trunfos ibéricos,
requeimadas as fouces de sede
ven o monstro a beber no teu seo.
Bon samaritano,
dalle auga ó sedento;
que a máquena é o Cristo
dos tempos modernos.
Diante unha imaxe de Iñigo de Loyola
A mÃsteca alegrÃa no sembrante,
no peito a ira, o sono na mirada,
ben te conezo, Euménide sagrada,
trenca virtú, católico bergante.
Treidora do Evanxelio á lei amante,
a Esposa dos Cantares, desleigada,
tivo tratos co demo e desta allada
naciches tÃ, ¡parásito trunfante!
Mais ¿qué fas nese altar roubando preces,
xenio da intolerancia soberano,
tÃ, que tan solo maldiciós mereces?
¿TÃ, que trocaches a Cristo nun tirano,
os saiós u os verdugos en xueces,
i en fouce a Dios do pensamento humano?
Da aldea lonxana fumegan as tellas;
detrás dos petoutos vai póndose o sol;
retornan prós eidos coa noite as ovellas
tiscando nas beiras o céspede mol.
Un vello, arrimado nun pao de sanguiño,
o monte atravesa de cara ó pinar.
Vai canso; unha pedra topóu no camiño
e nela sentóuse pra folgos tomar.
-¡Ai! -dixo-, ¡qué triste!
¡qué triste eu estóu!
I on sapo, que oÃa,
repuso: -¡Cro, cro!
¡Ãs ánemas tocan! ... Tal noite como ésta
queimóuseme a casa, morréume a muller;
ardéume a xugada na corte, i a besta,
na terra a semente botóuse a perder.
VendÃn prós trabucos bacelos e hortas
e vou polo mundo de entón a pedir;
mais cando non topo pechadas as portas
os cans sáienme a elas e fanme fuxir.
- Canta, sapo, canta;
tà i eu ¡somos dous! ... -
I o sapo choroso,
cantaba: -¡Cro, cro!
Soliños estamos entrambos na terra.
mais nela un buraco tà alcontras i eu non;
a ti non te morden os ventos da serra,
i a min as entranas i os ósos me rón.
TÃ, nado nos montes, nos montes esperas,
de cote cantando, teu térmeno ver;
eu, nado entre os homes, dormendo entre as feras,
e morte non hacho, si quero morrer.
-Xa tocan ... Recemos,
¡que dicen que hai Dios! ...-
El reza, i o sapo
cantaba: -¡Cro, cro!
A noite cerraba, i o raio da lúa
nas lÃvidas cumes comenza a brillar;
curisco que tolle nos álbores brúa
i escóitase ó lexos o lobo oubear.
O probe do vello cos anos cangado
erguéuse da pedra i o pau recadóu;
viróu para os ceos o puño pechado,
e cara ós touzales rosmando marchóu ...
Cos ollos seguÃndoo
na escura estensión,
o sapo quedouse
cantando: ¡Cro, cro!.
No xardÃn unha noite sentada
ó refrexo do branco luar,
unha nena choraba sen trégolas
os desdés dun ingrato galán.
I a coitada entre queixas decÃa:
"Xa no mundo ninguén;
vou morrer e non ven os meus ollos
os olliños do meu doce ben".
Os seus ecos de malenconia
camiñaban nas alas do vento,
i o lamento
repetÃa:
"¡Vou morrer e non ven ven o meu ben"!.
Lonxe dela, de pe sobre a popa
dun aleve negreiro vapor,
emigrado, camiño de América,
vai o probe, infelÃs amador.
I ó mirar as xentÃs anduriñas
cara a terra que deixa cruzar:
"¡Quén pudera dar volta -pensaba-,
quén pudera con vosco voar! ..."
Mais as aves e o buque fuxÃan
sin ouir seus amargos lamentos;
solo os ventos
repetÃan:
"¡Quén pudera con vosco voar! ..."
Noites craras, de aromas e lúa,
desde entón ¡qué tristeza en vos hai
prós que viron chorar unha nena,
prós que viron un barco marchar! ...
Dun amor celestial, verdadeiro,
quedou soio, de bágoas a proba,
unha cova
nun outeiro
i on cadávre no fondo do mar.
(5 xunio 1869)
Ahà ven o maio
de frores cuberto ...
Puxéronse á porta
cantándome os nenos;
i os puchos furados
pra min estendendo,
pedÃronme crocas
dos meus castiñeiros.
Pasai, rapaciños,
calados e quedos;
que o que é polo de hoxe
que darvos non teño.
Eu sonvos o probe
do pobo galego:
pra min non hai maio,
¡pra min sempre é inverno! ...
Cando eu me atopare
de donos liberto
i o pan non me quiten
trabucos e préstemos,
e como os do abade
frorezan os meus eidos,
chegado habrá entonces
o maio que eu quero.
¿Queredes castañas
dos meus castiñeiros? ...
Cantádeme un maio
sin bruxas nin demos;
un maio sin segas,
usuras nin preitos,
sin quintas, nin portas,
nin foros, nin cregos.
Manuel Curros EnrÃquez nació en Celanova el 15 de setiembre de 1851, en la casa número 14 de la calle de San Roque. Era hijo del escribano Xosé MarÃa de Curros Vázquez (de Santiso-Melide) y Petra EnrÃquez (de Vilanova dos Infantes).Se casó en 1873 con Modesta Luisa Polonia Vázquez RodrÃguez (de Puebla de Sanabria)
Asistió a la escola de don Manuel Rebollo y cuando estuvo preparado tuvo que ayudar a su pai como escribiente. En 1885 marchó a Madrid, a casa de su hermano Ricardo, donde hizo el bachillerato e comenzó a estudiar derecho. Ingresa de escribiente en el Ayunamiento de Madrid y visita los cÃrculos literarios con la intención de hacer carrera literaria en Madrid.
En 1877 gana un certamen poético en Ourense con el poema "A Virxe do Cristal".Esta victoria le determinó como poeta gallego. Curros se establece en Ourense y trabaja en la Intervención de la Administracción Económica. En 1880 prublicó "Aires da miña terra". Ante ese texto, el obispo de Ourense publicó un edicto condenando al libro de Curros por contener proposiciones heréticas, blasfemas y escandalosas. El juzgado ordenó el secuestro de los ejemplares en poder del editor y los moldes fueron deshechos, quedando Curros procesado por delito contra el libre ejercicio de los cultos. Fue condenado en Ourense y absuelto en A Coruña. Perdido el puesto de trabajo orensano, vuelve a Madrid e ingresa en la redacción de El Porvenir, periódico republicano.
En 1894 decide emigrar a América. En La Habana dirige un periódico, La Tierra Gallega, y cuando se suspendió su pubricación ingresó en la redacción de El diario de las Familias y después en la del Diario de la Marina. Acogido con entusiasmo na su llegada, acabou indisponiéndose con la maioria de sus paisanos.
En 1904 viaja a A Coruña, donde fue agasajado por los regionalistas. De volta a La Habana, reanuda sus actividades en el Diario da Marina. Murió el 7 de febreiro de 1908.
Sus despojos fueron embarcados para Galicia.
Diante unha imaxe de Inigo de Loyola
Nachegada a Ourense da primeira locomotora
O vento
Poemas soltos
En corso
| ||||
| ||||
|
 |  |  |  |  |