FESTAS E FEIRAS
TELÃFONOS DE INTERESE:
CASA DO CONCELLO988 491523
SITUACIÃN
Atópase a 34 km. de Ourense, sendo a principal vÃa de comunicación a C-531 Xinzo-VilargarcÃa de Arousa. As restantes estradas polas que se pode acceder ó concello son de carácter local.
Neste concello de 40 km. 2 e conta con 2.152 habitantes, repartidos en 10 parroquias; e a capitalidade encóntrase en Picouto.
Está situado no val do rÃo Tuño, a esquerda do rÃo Arnoia. Val fermoso e fértil entre a serra de Siva Escura ó oeste e os montes de Pizás, que separan as cuncas do rÃo Sorga e o Tuño.
Abundan os regatos de certa entidade, como el Abelaira, favorecidos pola proximidade da alta montaña que albergan neve no inverno e abundantes precipitacións.
HISTORIA
Existen restos arqueolóxicos da época neolÃtica, que testemuñan a presencia de asentamentos humanos neste concello. A proba máis evidente atopámola nas mámoas de Monte Albán e na antiga vÃa romana de Aquis Querquernis, testemuña da presencia dos romanos neste territorio. Esta vÃa entraba por Galicia por Portela de Home, cruzaba o rÃo Limia por ponte Pedriña cerca de Cabaleiros, e seguindo a marxe dereita dese rÃo, entraba na depresión de Antela por Rairiz de Veiga.
A xustiza ordinaria na antiga xurisdicción de Rairiz de Veiga, que integraba as freguesÃas de distintos concellos, correspondÃa ó Conde de Monterrei, verdadeiro administrador e propietario das terras correspondentes as seis parroquias. O resto do termo pertencÃa ó señorÃo do Conde de Montezuma, que administraba as parroquias de Congostro e Ordes
Igrexa parroquial de Paizás: Destaca a súa fachada principal, único testemuña das orixes románicas de toda a fachada e que parece vixiar o paso do rÃo Tuño. A porta principal posúe arquivoltas baquetoneadas e semicirculares, con decoración formando unha liña en zig-zag. As arquivoltas descansan sobre dous pares de columnas, nas que podemos contemplar uns interesantes capiteis románicos con formas antropomórficas.
A igrexa é dunha soa nave, con cuberta de madeira a dos augas. Excepto o ábside, de forma rectangular, que está cuberto con bóveda de canón semicircular. Na cabeceira do ábside ábrese un nicho no que se atopa unha delicada imaxe da Virxe do Neno, que seguramente é do século XVI.
Igrexa de Freás de Eiras: é unha igrexa rural moi sinxela, no que radica a súa beleza. Atópase unha fermosa paisaxe de gran encanto rural.